Σε μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) διεισδύει ολοένα και περισσότερο σε κάθε πτυχή της ζωής μας, η Ευρωπαϊκή Ένωση γίνεται ο πρώτος νομοθέτης σε παγκόσμιο επίπεδο που επιχειρεί να ρυθμίσει το ΑΙ. Ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός για το ΑΙ (ΑΙ Act), που ψηφίστηκε στις 13 Μαρτίου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα τεθεί σε εφαρμογή προς τα τέλη Μαΐου, δίνοντας στις επιχειρήσεις χρονικό περιθώριο 6-24 μηνών για να προσαρμοστούν. Τα πρόστιμα για τη μη συμμόρφωση των εταιρειών, μπορούν να φτάσουν τα 35 εκατομμύρια ευρώ ή το 7% του παγκόσμιου ακαθάριστου τζίρου τους.
Αξιοσημείωτο πάντως γεγονός είναι ότι αυτή η νέα νομοθεσία (AI Act) ακολουθεί μια προσέγγιση ρύθμισης των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης με βάση τους κίνδυνους που προκύπτουν από αυτά για την κοινωνία και τους ανθρώπους (risk-based approach). Το πλαίσιο αυτό αποσκοπεί στο να διασφαλίσει ότι τα συστήματα ΑΙ αναπτύσσονται και χρησιμοποιούνται με τρόπο που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα ζητήματα ασφάλειας, καθώς και τις αξίες της Ε.Ε..
Για παράδειγμα, εφαρμογές ΑΙ που θεωρείται ότι παρουσιάζουν «υπερβολικούς κινδύνους», όπως τεχνικές χειραγώγησης ή εκείνες που εκμεταλλεύονται ευάλωτες ομάδες, απαγορεύονται πλήρως. Σύμφωνα με τις πρόνοιες του νέου αυτού Ευρωπαϊκού Κανονισμού για το ΑΙ, τα συστήματα αυτά πρέπει να καταργηθούν μέχρι το τέλος του 2024.
Επίσης, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά την ασφάλεια, την υγεία ή τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων πρέπει να συμμορφώνονται με αυστηρές απαιτήσεις πριν εισέλθουν στην αγορά της ΕΕ. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται συστήματα σε σημαντικούς τομείς όπως η υγεία, οι κρίσιμες υποδομές, η εκπαίδευση και η εργασία.
Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο του Κανονισμού είναι το μέτρο της εξωεδαφικής εφαρμογής. Αυτό με άπλα λόγια σημαίνει ότι, ο Κανονισμός θα εφαρμοστεί στους παρόχους οι οποίοι θα διαθέτουν συστήματα με τεχνητή νοημοσύνη σε χώρα της ΕΕ, ανεξάρτητα από το αν αυτοί είναι εγκατεστημένοι στην ΕΕ ή σε τρίτη χώρα. Θα εφαρμοστεί επίσης σε χρήστες συστημάτων εντός της ΕΕ, ανεξάρτητα από το πού έχει παραχθεί το σύστημα, αλλά ακόμα και σε παρόχους ή χρήστες συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που βρίσκονται σε τρίτη χώρα, όταν τα στοιχεία εξόδου που παράγει το σύστημα (τα αποτελέσματα της ανάλυσης δηλαδή) χρησιμοποιούνται στην ΕΕ.
Καταληκτικά, είναι σαφές ότι ο νέος αυτός κανονισμός υπηρετεί τη φιλοδοξία της Ευρώπης να αναδείξει διεθνώς ισχυρές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, προκειμένου να ανταγωνιστεί τις ως τώρα υπερέχουσες εταιρίες των ΗΠΑ και της Κίνας.
Ωστόσο, η τεχνητή νοημοσύνη «ως παιδί της ψηφιακής τεχνολογίας», είναι εξαιρετικά πιθανό να εμβαθύνει, αντί να εξομαλύνει το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των κρατών ή των κοινωνικών ομάδων.
Ταυτόχρονα, η διεθνής ανταγωνιστικότητα και η προστασία των δικαιωμάτων είναι δυο στόχοι που δεν συμβαδίζουν εύκολα…, αλλά η AI Act συνιστά σε κάθε περίπτωση ένα ιστορικό ορόσημο για την προώθηση και των δύο αυτών επιδιώξεων.
